Ter gelegenheid van de muziekbeurs Porto Musical in Recife was Charlie Crooijmans onlangs voor MixedWorldMusic in Brazilië. Zij bezocht niet alleen de beurs (zie aflevering 1), maar ook de plaatselijke carnavalsviering (aflevering 2) en kreeg bovendien het aanbod om mee te gaan met een plaatselijke beroemdheid die inmiddels wereldfaam geniet.

door Charlie Crooijmans (tekst en foto's)

Op een gegeven moment was ik de drukte, de vrolijkheid en dat eeuwige Vassourinhas (het bekendste frevodeuntje dat overal en altijd gespeeld wordt) wel een beetje zat. Het favoriete podium van collega Zjakki Willems, een plek waar hij al meer dan tien jaar komt, is het Recbeat festival (meer daarover in de volgende en laatste aflevering). Dit evenement met muziek uit meer alternatieve hoek is een populair toevluchtsoord voor wie niet van carnaval houdt, zoals Paulo André Pires (van Abril pro Rock) me al eerder had verteld. DJ Dolores treedt er bijvoorbeeld op met zijn Banda Sonora. DJ Dolores, oftewel Hélder Aragão de Melo, heeft verschillende klussen tijdens het carnaval en nodigt Zjakki en mij uit om mee te gaan naar een podium in de periferie, waar hij zal optreden met zijn band Orchestra Santa Massa.

Lees hier het interview dat Charlie Crooijmaans eerder voor MixedWorldMusic maakte met DJ Dolores.

Carnaval is ook niet alles
Niet alleen in de oude wijk en in het centrum van Recife zijn tijdens carnaval podia opgesteld, maar ook op plekken buiten het centrum zoals Jardim São Paulo, dat op 11 kilometer afstand ligt. Sommige artiesten, zoals Nana Vasconcelos, SpokFrevo en Alceu Valença, zijn op meerdere podia te zien, maar elk podium heeft daarnaast zijn eigen stijl. Samba, reggae, rock, forró, rap of house; het kan allemaal. André Freitas, muziekcoördinator van de Paço do Frevo, vindt het zonde dat de gemeente al het geld in het carnaval steekt. Er is niet eens een fatsoenlijk podium of theater waar (beginnende) artiesten de rest van het jaar kunnen optreden.
Zjakki wil graag naar Nação Zumbi, de groep van wijlen Chico Science, op Marco Zero. Mij lijkt het daarentegen wel leuk om ook eens ander publiek mee te maken. Niet zo elitair als bij Recbeat, of Porto Musical, maar meer het gewone volk. Die avond (15 februari) is het programma van Recbeat bovendien niet heel spannend.

Geen genre te ordinair
Hélder komt oorspronkelijk uit Sergipe zit al sinds 1997 in het vak. Eigenlijk heeft hij een achtergrond in de filmwereld. Het is daarom ook niet gek dat hij bij het opstellen van een band altijd in personages denkt. Al eerder heb ik van hem vernomen dat hij wars is van etiketten. Hij luistert echt overal naar; geen genre is hem te ordinair of te kunstzinnig. De invloed van Chico Science (grondlegger van de manguebeat waarin traditionele klanken en ritmes worden toegepast in een moderne context) is enorm geweest, maar Hélder gaat daarin nog een stap verder. Geen muzieksoort is zo plat of hij kan er wel iets mee. Neem bijvoorbeeld carioca funk: alleen als de teksten te vrouwonvriendelijk zijn, laat hij het liever links liggen. Ook werkt hij veelvuldig samen met anderen, zoals onlangs nog met Nana Vasconcelos en Spok (frevotronics).

GLS-feest in Olinda
’s-Morgens krijg ik een sms’je met de vraag of ik niet mee wil gaan naar een feest in Olinda. Natuurlijk zeg ik ja, want daarna ga ik toch mee naar de Jardim São Paulo. Eigenlijk heb ik geen idee wat me te wachten staat. In een gammel busje met een geluidsinstallatie en een paar van Hélders beste vriendinnen – elke keer roepen ze in koor dat dit de laatste keer is, maar carnaval in Recife en Olinda schijnt verslavend te zijn - vertrekken we naar Olinda. We komen ondanks de drukte op de weg ruim op tijd aan. De DJ-set wordt opgesteld en de gasten betreden al dansend de locatie. Het is een besloten feest ergens op een binnenplaatsje. Voordat het goed en wel begint, speelt een fanfaregroep de inmiddels welbekende medley (en jawel, uiteraard met Vassourinhas).

Underdressed maar gewillig
Daarna gaat het los. De een is nog mooier en pikanter uitgedost dan de ander. Dit is carnaval voor de elite, met mensen uit de film- en kunstwereld. Iedereen danst op de coole, zwoele klanken van DJ Dolores. Het klimaat past precies bij de ritmes. Zelf ben ik hartstikke underdressed - het carnaval zit me gewoon niet in het bloed en ik had me een avondje in de periferie bovendien heel anders voorgesteld – maar ik dans vrolijk mee, al waag ik me niet aan een sandwichdans. Als een andere DJ het overneemt, rijden we met het busje terug naar Recife. Het verkeer onderweg is een horreur. We zitten twee uur lang te bakken in een oververhit bestelbusje, in een opstopping vanwege een ongeval.

Jardim São Paulo
In Recife gaan de vriendinnen van Hélder hun eigen weg en ik - ze verklaren me voor gek - heb nog steeds zin om mee te gaan naar Jardim de São Paulo. Maar eerst bestellen we nog een pizza, die vanwege de verkeers drukte pas een uur later wordt bezorgd. Even leuk om te vermelden is dat Suzanne Queiroz (Sue), de vrouw van Hélder, vlak voor carnaval nog twee weken lang als een gek heeft gewerkt aan de kostuums van Spok en zijn orkestleden. Als we in Jardim São Paulo aankomen, is het optreden van Nana Vasconcelos en Batucafro met Lura als speciale gast al aan de gang. Het publiek reageert doorgaans lauw, maar de Kaapverdische zangeres brengt wat reuring met haar Afrikaanse dans. De optredens in Brazilië zijn haar uitstekend bevallen, vertelt ze me na afloop.

Maracatu rural
Het is na twaalven als DJ Dolores opkomt met zijn band. Veel mensen trekken het niet om langer te blijven en keren huiswaarts. De band bestaat uit zangeres Isaar França, afkomstig uit deze buurt, Maciel Salu (rebeca en zang), Fabio Trummer (gitaar en zang), Jam da Silva (drums - staat met zijn eigen band op Recbeat), Yuri Queiroga, Deco en Parro. De sfeer is hier inderdaad anders. Het is intiemer en er is minder beveiliging. De kinderen blijven tot laat op en frontstage staat enkel een stel dronkelappen te wiegelen. Pas als er een maracatu rural wordt gespeeld, komt er beweging in het publiek. Aangemoedigd door de respons speelt de groep nog een paar coupletten extra. Maciel Salu, zoon van wijlen Mestre Salustiano, een autoriteit op het gebied van de volksmuziek in Pernambuco, improviseert er met gemak wat extra versregels bij. Hij is bovendien een fantastische rebeca(vedel)speler. Aan het eind van de set verzoekt een gast nog luidkeels om een nummer van Chico Science, maar het is dan alweer voorbij.