Sinds de sluiting van het Tropentheater in Amsterdam – alweer twee jaar geleden – is Rasa in Utrecht het enige podium in ons land dat zich vooral toelegt op wereldmuziek. Anders dan het altijd wat deftige Tropeninstituut kwam Rasa voort uit een zaaltje voor volkstoneel in de Utrechtse Wijk C, dat in de jaren zestig werd getransformeerd tot jongerencentrum. Geïnspireerd door het groeiende aantal buurtbewoners van buitenlandse komaf evolueerde het tijdens de jaren tachtig tot centrum voor migrantencultuur. Begin jaren negentig presenteerde Rasa zich als centrum voor niet-westerse podiumkunsten. Met enig aplomb zelfs, want de artiest die op zaterdag 13 januari 1990 als eerste zijn opwachting maakte, was niemand minder dan de Pakistaanse qawwalizanger Nusrat Fateh Ali Khan, die binnen de kortste keren zou uitgroeien tot wereldster. Maar sindsdien is er veel gebeurd: de subsidie voor activiteiten met landelijke uitstraling – waaronder de rol van productiehuis dat voorstellingen aanbiedt aan andere podia – kwam te vervallen, en de bezuinigingen op cultuur kwamen ook in Utrecht hard aan. Daar kwam nog bij dat de stad veel aandacht en energie stak in het zogeheten ‘Muziekpaleis’, dat inmiddels door het leven gaat als TivoliVredenburg. Ook Rasa zou in de oorspronkelijke plannen worden opgenomen in dat project, maar dat ging uiteindelijk niet door. Over de situatie nu en de plannen voor de toekomst sprak Ton Maas met Anne-Marie Winkelman, die bij Rasa verantwoordelijk is voor marketing en communicatie.

door Ton Maas (tekst en foto's)

Wat opvalt aan de huidige programmering, is dat er meer dan voorheen sprake is van programma’s met een herkenbaar format, zoals ‘Club Maroc’ en ‘Club Klezmer’. Waarom hebben jullie daarvoor gekozen?
'Alle avonden die de naam ‘Club’ dragen, zijn co-producties met de Stadsschouwburg, die, zoals je misschien weet, een deel van de week onze zaal programmeert. Dat heeft te maken met het feit dat de schouwburg wordt verbouwd en de programmering van de Blauwe Zaal, hun kleine zaal, het hele komende seizoen hier staat. In het kader van die samenwerking zijn ook een aantal co-producties van de grond gekomen, zoals kindervoorstellingen en de serie Moving. Die Clubavonden hebben inderdaad een duidelijk format, waarbij het niet alleen gaat om de muziek, maar ook om de entourage, zoals hapjes en drankjes en een dj na afloop. Om de muziek heen proberen we zo een toepasselijke sfeer te creëren.'

Samenwerking
Geldt hetzelfde voor Jazz@Rasa?
'Vorig jaar hebben we dat in gang gezet, omdat er natuurlijk veel interessante ontwikkelingen zijn op het snijvlak van jazz en wereldmuziek. We proberen daar op deze manier meer een gezicht aan te geven, maar dat is nog volop in ontwikkeling. Binnen dat kader wordt incidenteel samengewerkt met Gaudeamus en U Jazz. Meer dan vroeger zoeken we inderdaad de samenwerking met andere partners in de stad.'

Staat die programmering dan niet op gespannen voet met die van het nieuwe jazzpodium in TivoliVredenburg?
'Natuurlijk zoeken we in de eerste plaats naar raakvlakken met lokale tradities van elders, want dat blijft toch onze specialiteit als podium. Maar in onze ogen heeft Rasa ook een pioniersfunctie en kan het dienen als springplank naar grotere podia als TivoliVredenburg, waar toch wel wat commerciëler gewerkt wordt. In dat opzicht gaat het in de jazz hetzelfde als in de wereldmuziek. Beginnende artiesten hebben een klein podium nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Daarin zien we een taak voor Rasa. We proberen dus niet dezelfde dingen te doen als TivoliVredenburg.'

De grote klassieke tradities
Wat betreft de puur etnische muziek en de grote klassieke tradities als de Indiase en de Arabische staan jullie inmiddels vrijwel alleen in Nederland. Is het dan nog mogelijk om artiesten hierheen te halen?
'Door de samenwerking met partners als het Tropentheater in Amsterdam, de Regentes in Den Haag en het Zuiderpershuis in Antwerpen was het vroeger gemakkelijker om een tournee te organiseren. Nu we wat dat betreft alleen staan, zijn dat soort concerten niet alleen veel kostbaarder geworden, maar is het ook een stuk moeilijker geworden om het publiek te bereiken. We zijn druk bezig met de ontwikkeling van een netwerk met Europese partners, maar desondanks staat juist dat kwetsbare aanbod sterk onder druk.'

Willen jullie er dan toch mee doorgaan?
'Beslist. Maar zoals je weet is ook ons budget aanzienlijk kleiner geworden, dus het is wel een uitdaging, want de artiesten zijn veelal duur – vanwege de grote afstanden – en bovendien trekken ze niet altijd de hoogste bezoekersaantallen. Het is nu meer puzzelwerk dan vijf jaar geleden, toen we een hele serie Indiaas klassiek zomaar neer konden zetten. Een mogelijke oplossing is programmeren in festivalvorm, waarbij je een aantal voorstellingen samenbrengt in een weekend.'

De strijd om aandacht in de media
Wat maakt een ‘festival’ dan zo aantrekkelijk?
'In de eerste plaats kan je er qua marketing al je aandacht op richten, want als je bijvoorbeeld drie keer per jaar een kwetsbaar programma brengt, moet je er ook drie keer keihard aan trekken. Bovendien hebben we gemerkt dat als je ergens een thema aan verbindt, het sneller wordt opgepakt door de pers. Blijkbaar vindt men het dan opeens interessanter en wordt er meer aandacht aan besteed.'

Hoe zeker is het voortbestaan van Rasa eigenlijk?
'Tot het einde van deze cultuurnotaperiode – dus tot en met 2016 – zijn we nog verzekerd van subsidie door de gemeente, en verder kan niemand nog kijken. Het is een uitdagende tijd, waarbij we ook moeten onderzoeken waar onze kansen liggen als het gaat om cultureel ondernemerschap. En ook dat staat dan juist vaak weer op gespannen voet met die kwetsbare programmering.'

Wat kunnen we de komende maanden verwachten qua programmering?
'De vijfde editie van de Flamenco Biënnale is net van start gegaan. Dit festival is in 2006 in samenwerking met Rasa opgezet en daarna zelfstandig uitgegroeid tot een zeer succesvol en vernieuwend festival. In februari komt Kayhan Kalhor uit Iran, samen met het Rembrant Frerich Trio. Een ander concert waar we naar uitkijken, is dat van de Hongaarse cimbaalvirtuoos Kalman Balogh. Diep geworteld in de traditie, maar met duidelijke jazzinvloeden. Echt iets voor ons dus.'

Videoplaylist - Muziek uit Rasa
Scroll met >>| door de video-playlist met bijna 40 concertfragmenten, opgenomen in Rasa.  



Alle informatie over het programma van Rasa is te vinden op Rasa.nl.

Volg Rasa op Facebook en Twitter.

Bekijk video's uit Rasa via het YouTube-kanaal van Rasa. Klik hier.

Volg het Spotify-kanaal van Rasa. Klik hier.

Alle concerten in Rasa vind je natuurlijk ook in de MixedWorldMusic-agenda.

RASA Muziek & Dans
Pauwstraat 13-a - 3512 TG Utrecht