DJ Dolores (Hélder Aragão) uit Recife (Pernambuco, Brazilië) komt met zijn Banda Sonora naar Europa om zijn nieuwste album te presenteren. Het album Música Para Filmes is een compilatie van nummers die zijn gemaakt voor of geïnspireerd door verschillende films waar DJ Dolores de soundtrack voor leverde. Hij kwam voort uit de beweging Mangue Beat, in de late jaren tachtig, waarbij de onbevangen en humoristische volkse ritmes en klanken op een aanstekelijke en bijna ironische manier werden verwerkt, zodat ouderwets weer hip werd. Charlie Crooijmans vroeg hem naar zijn werk en het aanstaande optreden.

door Charlie Crooijmans

Je staat bekend als dj, maar kunnen we je nog wel zo noemen?
'Omdat ik ooit begonnen ben als dj, heb ik mijn naam altijd zo gelaten, maar eigenlijk werk ik meer als componist en producent. In het begin van mijn carrière was ik vooral bezig met remixen. Ik gebruik software om muziek mee te bewerken, en ik componeer. Omdat ik zelf geen instrument bespeel, huur ik musici in om mijn werk uit te voeren.'

Hoe ga je te werk, besteed je veel tijd aan onderzoek?
'Hahaha, ik luister naar heel veel muziek, maar ik doe er geen onderzoek naar. Ik ben niet op zoek naar het nieuwste van het nieuwste om het te kunnen reproduceren of om me erdoor te laten beïnvloeden. Muziek maken is een vorm van expressie en ik doe het vanuit mijn perceptie van de wereld.'

Muziek als politiek
'Volgens mij heeft muziek namelijk alles te maken met sociologie: hoe je aankijkt tegen de maatschappij en wat zich om je heen afspeelt. Er zit ook een politieke laag onder – politiek in de zin van klassenstrijd, zeker in een land als Brazilië, waar de sociale ongelijkheid enorm groot is. Dat breng ik over in mijn werk, want ik houd me meer bezig met de muziek van de onderklasse dan met die van de elite.'

Maar is het niet zo dat je die muziek vervolgens transformeert tot muziek voor de elite?
(lacht) 'Ik houd me niet zo bezig met wie mijn muziek wel of niet leuk vindt. Ik word gewoon geïnspireerd door muziek die doorgaans (door de hogere klasse; red.) als ordinair of minderwaardig wordt beschouwd.'

Smartlappengenre
'Op mijn nieuwe album staat muziek speciaal gemaakt voor films, zoals de politieke speelfilm O Som de Redor (2012, Kleber Mendonça Filho). In Amor, Plástico e Barulho (2013, Sergio Oliviera) ligt de nadruk op música brega (een smartlappen-genre; red.). Er is sprake van een groot vooroordeel tegen deze muziek. Voor de soundtrack heb ik een aantal bregas gecomponeerd. Dat was wel interessant, want ik ben naar de gelegenheden gegaan waar ze dit soort muziek uitvoeren en ik heb met artiesten gesproken over hoe hun muziek in elkaar zit.'

Wat heb je daar dan van geleerd?
'Dat er bepaalde regels zijn, zoals het herhalen van harmonieën en melodieën. De teksten gaan meestal over de liefde. Maar zelfs binnen het thema romantiek speelt sociale klasse een rol. Zo is er een lied over een man die in een sloppenwijk woont en de geliefde van een rijke man met een grote auto afpakt.'

Film, politiek en passie
'Interessant is ook Tatouagem (2013, Hilton Lacerda), een anarchistische film die zich afspeelt in de jaren zeventig, over een experimentele theatergroep tijdens het militaire bewind. De film stelt de houding van de kerk tegenover (homo)seksualiteit aan de orde. Ook weer een vorm van verzet. Bijna alle films vertolken een uitgesproken politiek standpunt.'

Dat helpt waarschijnlijk ook bij het vormen van een politieke mening.
'Brazilië is geen gepolitiseerd land, het is eerder een gepassioneerd land met een hang naar nationalisme. Er is een groot gebrek aan onderwijs en je moet niet vergeten dat het land pas sinds de jaren tachtig democratisch is.'

De cinema in het Noordoosten is echt in opkomst, nietwaar?
'Ja absoluut! Er is sprake van steun vanuit de overheid en de jongere generatie heeft op een creatieve manier een eigen stijl ontwikkeld. Zij nemen de Amerikaanse film nauwelijks nog als voorbeeld.'

Even terugkomend op de muziek: wat kunnen we verwachten in de Tolhuistuin?
'We treden daar op met acht muzikanten die verschillende instrumenten bespelen. Op een scherm worden beelden uit de films vertoond. Een klein deel van de show is heel intiem met wat liedjes, maar op andere momenten kan er super lekker gedanst worden.'

Heden en verleden
De sound komt op mij een beetje retro over, klopt dat?
(lacht hartelijk) 'Het gaat om muziek voor verschillende films, die gemaakt zijn tussen 2000 en 2013. We doen ook wel nieuwe nummers, maar die zijn dan geschreven voor specifieke situaties of voor scènes die zich afspelen in een bepaalde periode, dus dat klopt wel, ja.'

Je bent begonnen in de tijd van de Mangue Beat. Bestaat die beweging nog?
'De beweging is in het collectieve geheugen nog springlevend, maar het basisconcept – werken in een collectief – is verdwenen. Ieder is zijn eigen weg gegaan. Maar het was voor elk van ons een heel belangrijk moment in ons leven.'

Laat je je vooral inspireren door de muziek uit het Noordoosten van Brazilië?
'Ik ben hier in deze regio geboren en getogen en de traditie is er nog springlevend. Of ik nu wil of niet, mijn muziek is doordrenkt met invloeden uit deze regio.'

Uitgesproken narratief
'Muziek die bij het traditionele theater hoort, zoals Bumba Meu Boi, is bijna als een soundtrack. Uigesproken narratief. Maar ik laat me tegelijkertijd inspireren door alles wat ik hoor. Ik werk samen met de meest uiteenlopende artiesten, sommige heel erg populair, maar ook mensen met een klassieke achtergrond. Het maakt me niet uit; ik heb geen vooroordelen.'

Met wie heb je zoal samengewerkt?
'Ik heb remixes gemaakt voor Marisa Monte, Chico Buarque en Gilberto Gil. Ik heb een project gedaan met Nana Vasconcelos, en in december beginnen hij en ik aan iets nieuws. Verder heb ik samengewerkt met Robertinho de Recife, een geweldige gitarist. Internationaal is hij niet zo bekend, maar hier in Brazilië was hij belangrijk voor de ontwikkeling van rock brasileiro. Tegenwoordig maakt hij deel uit van de band van Dr. John. Ik heb ook gespeeld met vrouwengroepen van het platteland van Sergipe, die amper kunnen schrijven maar wel prachtige muziek maken.'

Heb je nog een boodschap aan de Nederlanders?
'Jazeker: kom naar mijn show! het wordt helemaal te gek. Geen intellectualistisch gedoe, maar gewoon super gezellig!'

Optreden
do 6 nov: TolhuistuinAmsterdam-Noord (20.30 uur)

Luister naar Alcool (Bolero Filosófico) van DJ Dolores en Banda Sonora op YouTube