Het Oostenrijkse festival dat zijn naam dankt aan de terminologie van het breien - glatt und verkehrt is Duits voor recht en averecht - werd afgelopen weekeinde tijdens de twee laatste festivaldagen getroffen door een tegenvaller die onverwacht een emotioneel hoogtepunt opleverde. Ton Maas was er voor MixedWorldMusic.com bij en werd geraakt door het lot van een kleine pelgrim.

door Ton Maas (tekst en foto's)

'Ik moet u iets vertellen.' Met die woorden onderbrak de Mexicaanse zangeres Dora Juárez Kiczkovsky al na vier nummers haar optreden in Krems a/d Donau. Haar intense en breekbare vertolking van oude joodse liederen in het Ladino, op subtiele wijze bij de tijd gebracht met behulp van loop station en afwisselend diep grommende en ijl fluitende keelzang door percussionist Francisco Bringas, had inmiddels voor momenten van huiveringwekkende schoonheid gezorgd en het duizendkoppige publiek in de tijdelijke concertzaal van wijnhuis Winzer Krems hunkerde dan ook naar meer. Maar in plaats van een volgende nummer in te zetten, haalde Kiczkovsky een brief tevoorschijn en begon die voor te lezen. Festivalprogrammeur Jo Aichinger wist als vrijwel enige in de zaal wat er ging komen, want al een maand eerder, kort na haar aankomst als artist-in-residence van het festival, had Dora niet alleen ontdekt dat ze zwanger was, maar had ze bovendien te horen gekregen dat volstrekte rust geboden was om een dreigende miskraam te voorkomen. In eerste instantie was dan ook besloten het optreden af te gelasten, maar Kiczkovsky wilde haar publiek niet teleurstellen en besloot toch enkele nummers zingen alvorens de fakkel over te dragen aan haar vriendin en collega Sandra Cuevas, die speciaal vanuit Mexico was ingevlogen.

De kleine pelgim
In de brief die Dora de avond voor haar optreden had geschreven, trok ze een poëtische parallel tussen de omzwervingen van haar voorouders in de diaspora en de risicovolle reis waaraan haar ongeboren kind zojuist was begonnen. 'Ik weet nog niet welke vorm deze kleine pelgrim zal kiezen en kan alleen maar hopen dat het er een in deze wereld wordt.' In de zaal werd op dat ontroerende moment menig traantje weggepinkt, waarna Kiczkovsky zich verontschuldigde voor het feit dat ze het optreden moest afbreken en haar vriendin introduceerde als waardig vervanger. Ondanks Cuevas' onwennigheid met het eerder genoemde loop station wist ze het publiek binnen de kortste keren voor zich te winnen met haar trefzekere interpretaties en ontwapenende persoonlijheid. En toen Kiczkovsky drie kwartier later toch nog terugkeerde op het podium voor een aangrijpend duet, leverde dat een moment van emotionele ontlading op dat iedereen die er getuige van was, zich nog lang zal heugen.

Met de VVV naar Koerdistan
Met het optreden van de Koerdische gelegenheidscombinatie Nishtiman, onlangs nog in Nederland te zien tijdens het Holland Festival, ging de laatste van de vijf avonden die samen het sluitstuk van Glatt und Verkehrt vormden, van start. Zanger en multi-instrumentalist Sohrab Pournazeri nam zijn leidersrol van het zevenkoppige gezelschap wel heel letterlijk door het concert te beginnen met een oeverloze solo die ruim een half uur in beslag nam, slechts af en toe bijgestaan door percussionist Hussein Zahawy. Pas daarna betraden de vijf overige musici het podium. De groep overtuigde nog het meest met haar ensemblespel, dat helaas veel te weinig aan bod kwam. De Engelstalige toelichtingen - hoe goedbedoeld ook - deden eigenlijk vooral afbreuk aan het gebodene, want daardoor kreeg het concert teveel een educatief of zelfs toeristisch karakter. Spreekstalmeester Zahawy ging bovendien flink de fout in door een solo op duduk door Ertan Takin met veel bombarie aan te kondigen als hoogstandje in de techniek van circular breathing, terwijl Takin na elke frase zichtbaar naar adem hapte. Wat deze misser extra pijnlijk maakte, was het feit dat de Canadees Colin Stetson de avond ervoor bijna twintig minuten lang een onafbroken toon uit zijn imposante baritonsax had geperst zonder ook maar een woord vuil te maken aan de onderliggende techniek.

Spierballen en gratie
Behalve The Bridge van Martin Fondse en Lenine werd de achttiende editie van Glatt und Verkehrt opgeluisterd door nóg een project dat in Nederland zijn oorsprong vond. De samenwerking van flamencoster Rosario 'La Tremendita' met de Iraanse zanger Mohammad Motamedi kwam immers tot stand door toedoen van de Flamenco Biënnale. Net als The Bridge is ook Qasida sinds het eerste initiatief verder uitgerijpt en tot een organischer geheel uitgegroeid. Fraai is en blijft de contrastwerking tussen het gespierde stemapparaat van La Tremendita en de slangachtige lenigheid van Motamedi's melodievoering, vol ragfijne versieringen. Maar het meest enerverend zijn toch de momenten waarop beide zangers heftig gesticulerend door elkaar heen jubelen, Rosario met beide armen als uit pure wanhoop voor zich uit gestrekt, Mohammad in de typerende pose van een soefizanger in extrase: een hand over het oor en de andere hemelwaarts reikend, vervuld van verlangen om te versmelten met het Hogere.

Een veilige keuze
Na het debacle van vorig jaar, toen Hermeto Pascoal de door programmeur Aichinger gedroomde finale in rook deed opgaan door een ongeïnteresseerd en rommelg optreden ten beste te geven waarbij de muzikanten op het toneel vooral zichzelf en elkaar amuseerden in plaats van het publiek, was voor het sluitstuk van deze editie gekozen voor de zekerheid die het Algerijns-Franse Fanfaraï in de aanbieding heeft. Want als dit veertienkoppge monster één missie heeft, is het wel de zaal op zijn kop zetten en alles en iedereen erin met zich mee te slepen in de feestvreugde. Hetgeen geschiedde. Dat het dan in artistiek opzicht misschien niet het hoogst haalbare was, daar zat zondagavond in Krems helemaal niemand mee.

Klik hier voor meer informatie over Glatt und Verkehrt.