Een jaar na het overlijden van zanger en multi-instrumentalist Behsat Uvez organiseerde zijn muzikale 'wederhelft' Steven Kamperman op 11 en 12 april voor de tweede keer het Barana Wereldjazz Festival in Rasa. Behalve een meervoudig muzikaal eerbetoon aan Uvez omvatte het programma workshops, spontane improvisatiesessies en een compositiewedstrijd, maar het meest verrassende onderdeel was het openingsprogramma 'Far Out France!' Uiteraard was MixedWorldMusic van de partij.

door Ton Maas (tekst en foto's)

Je moet het maar durven: een compleet avondpramma met uitsluitend relatief onbekende Franse artiesten. Claude Berthelemy mag dan in Frankrijk een levende legende zijn als tweevoudig leider van het Orchestre National de Jazz, en Valentin Clastrier mag te boek staan als aartsvader van de huidige generatie draailierspelers, allebei zijn het toch eerder musician's musicians dan publieke figuren. Ook het negenkoppige L'Occidental de Fanfare wordt niet gehinderd door overmatige bekendheid, om nog maar te zwijgen van Diese3, een drietal jonge honden dat de Bretonse traditie nieuw leven in blaast.

Traditie onder handen genomen
Dat het een gedenkwaardige avond werd, was niet te danken aan de publieke belangstelling, want die viel nogal tegen. Maar het korte voorprogramma in de kleine zaal, verzorgd door de speels duellerende fluitisten Jean-Luc Thomas en Mark Alban Lotz, veroorzaakte al meteen een tinteling die de hele avond in de lucht zou blijven hangen. Diese3 nam daarna traditionele Bretonse melodieën en dansritmes onder handen met een niet bepaald gebruikelijke bezetting van viool, elektrische gitaar en basklarinet.
Hun repetitieve aanpak, die bij vlagen deed denken aan de minimal music van Steve Reich en Philip Glass, zorgde voor een licht hypnotiserende werking die telkens weer werd ondermijnd door venijnige accenten en tegenritmes uit het drumstel van gastmuzikant Jean-Marie Nivaigne. Diens bijdragen waren dermate essentieel voor het groepsgeluid, dat je je gaandeweg ging afvragen waarom hij niet gewoon als vierde bandlid werd opgevoerd.

Nooit meer dezelfde
Na een korte pauze met improvisatiesessie in de kleine zaal was de beurt aan Steven Kamperman en de man die tweeëntwintig jaar geleden zijn muzikale wereldbeeld had doen wankelen, de Franse draailierspeler Valentin Clastrier. Kamperman, die tot dan toe naar eigen zeggen uitsluitend naar Coltrane en Parker had geluisterd, beschreef in gloedvolle bewoordingen hoe hij die avond in het Utrechtse SJU-huis geconfronteerd was met iets ontzagwekkends en overrompelends dat luisterde naar de naam volksmuziek, en hoe dat zijn leven voorgoed had veranderd. Het bleek overigens niet altijd even gemakkelijk om de volkse wortels van hun grillige samenspel te herkennen. Zowel Kamperman als Clastrier zijn nu eenmaal muzikale omnivoren en bovendien heeft Clastrier de eeuwenoude driaalier laten uitbreiden met talrijke akoestische en elektronische extra's die het instrument orkestrale proporties geven.

Spektakel
Onder de noemer Le Pont du Scorff betraden vervolgens gitarist en udspeler Claude Barthelemy en L'Occidentale de Fanfare het podium voor de meest spetterende finale die een festivalavond zich kan wensen. Geschraagd door gereutel en dreigend gerommel uit tuba en contrabasklarinet liet deze ongewone fanfare de tent schudden op haar grondvesten. Naast alledaagse ingrediënten als slagwerk, trombone, dwarsfluit en saxofoon omvat de bezetting ook draailier, doedelzakken en bombarde (schalmei). Virtuoos instrumentaal vuurwerk in combinatie met listig uitgekiende arrangementen zorgden voor een adembenemend spektakel.

Tribute to Behsat
De tweede avond, die tot blijdschap van de organisatie heel wat meer publiek trok, ging van start met de première van een door Kamperman ter ere van zijn overleden kompaan Behsat Uvez gecomponeerd strijktrio in vier delen. Dankzij een korte toelichting vooraf was goed te volgen hoe het stuk zonder woorden het verhaal van hun bijzondere vriendschap vertelde en vooral voelbaar maakte. Aansluitend presenteerde Steven Kamperman zijn meest recente onderneming: het Horizon Trio met zangeres Sanem Kalfa en gitarist en violist George Dimitriu. Met een geconcentreerd en indringend optreden bewees het drietal dat de lovende recensies voor hun debuutalbum Catch It If You Can niet alleen volkomen terecht waren, maar dat die kwaliteit ook live wordt waargemaakt.

Een uitgelaten eerbetoon
Barana kende als groep vele gedaanten, waarvan de trio- en kwintetbezetting de meest gangbare waren. Maar om Behsat Uvez alsnog alle eer te geven die hem toekomt, is onder de noemer Baraná Orkest een gelegenheidscombinatie gevormd van achttien muzikanten die ooit met hem hebben samengewerkt. Voor de slotavond van het festival in Utrecht waren Monique Lansdorp en Ernst Reijseger helaas verhinderd, maar dat weerhield de overige zestien musici er niet van een daverend Tribute to Behsat Uvez neer te zetten, onder de bezielende leiding van Steven Kamperman, die stukken uit het repertoire van Barana opnieuw heeft gearrangeerd voor deze megabezetting. Gaandeweg het optreden namen zowel het spelplezier als de intensiteit steeds verder toe, zodat het gezelschap uiteindelijk meer weg had van een woest funkende rockgroep dan van het ordentelijke jazzorkest dat twee uur eerder was aangetreden.