Sinds februari geef ik op de radio - VPRO’s Vrije Geluiden, zondag omstreeks 22.15 uur - telefonisch een inleiding op een van de showcases van de Womex. Twee weken terug zat ik in spanning te wachten op het telefoontje uit de studio, toen ik geheel onverwacht werd gebeld door Deodato. Eumir Deodato! Die Braziliaanse jazzpianist, componist, producent en arrangeur die met heel veel grote namen in de internationale muziekwereld heeft gewerkt. NOSSA! Waarschijnlijk kreeg hij mijn telefoonnummer van zijn manager doordat de Amsterdam North Sea Jazz Club een interviewverzoek bij hem had ingediend. Deodato komt daar op 13 april optreden met zijn kwintet. We maken een afspraak, en de volgende dag skype ik hem in zijn woonplaats New York.

door Charlie Crooijmans

Het wordt een lekker lang gesprek, met veel uitweidingen, namedropping, muziek en anekdotes. Ik hoef alleen maar de naam Marcos Valle te noemen en hij vertelt me dat híj Valle’s bekendste hit, Samba de Verão heeft gearrangeerd. Zijn eigen monsterhit is de funky versie van Also Sprach Zarathustra (2001) uit 1973.

Wat gaat u doen in de North Sea Jazz Club?
'Mijn kwintet bestaat uit jonge, bedreven muzikanten, waarvan de gitarist en de bassist uitzonderlijk goed zijn. De drummer zingt een beetje zoals Phil Collins en er is een geweldige percussionist bij. Het repertoire is ongeveer hetzelfde als altijd – hij pakt zijn setlist erbij - ja, dit deed ik ook in Oostenrijk vorig jaar en dat viel goed bij het publiek. Al Jarreau speelde ook die avond, we hebben het laatste lied samen gedaan.

Het meest funky repertoire
Wacht even... – ik hoor een hoop gerommel – Whistle Stop, Whirlwinds, Rhapsody in Blue, Skyscrapers, mijn versie van Summertime die op het album The Crossing (2010) staat, waar gastmusici als Al Jarreau, Airto Moreira, John Tropea en Billy Cobham aan hebben meegedaan... Super Strut, kortom, de meest funky nummers uit mijn repertoire.'

Wat vind u ervan dat jongeren van nu de sound van de jaren zeventig vaak als voorbeeld nemen?
'Je ziet dat jonge muzikanten van nu zeggen: Wat een vette sound!, want met de komst van het digitale geluid is er veel verloren gegaan. Er wordt gebruik gemaakt van filters om hetzelfde effect te bewerkstelligen. Daarom wordt het werk uit die tijd tot vandaag de dag als standaard gebruikt. Ook te danken aan toonaangevende musici als Stanley Clarke en Ray Baretto die betrokken waren bij het album Prelude uit 1973.'

U heeft aan zo veel verschillende projecten gewerkt met zo veel verschillende musici. Wat was uw lievelingsproject?
'Elk project is een uitdaging. Ik moet altijd eerst uitvinden hoe de persoon of vocalist is, voordat ik eraan begin. Maar Björk is écht geweldig! Ik heb aardig wat arrangementen voor haar gemaakt. Ze heeft een fenomenale persoonlijkheid en ze is een harde werker. Ze zingt daarbij spectaculair; haar stijl is bewonderenswaardig!'

Opnames Björk's Homogenic
'We hebben het album Post (1995) in Andalusië opgenomen, in de studio van Trevor Morais, een fantastische drummer die ook met Tina Turner heeft gewerkt. Dit album beschouw ik als een van de beste albums waar ik aan heb meegewerkt, vooral het nummer Isobel, waar een remix van is gemaakt.'

Hoe zijn jullie met elkaar in contact gekomen?
'Dat is een lang verhaal, maar ik zal het je vertellen. Ik was in Japan met een Franse zangeres (Clementine; red.) wiens nieuwe album ik produceerde en waar ik de arrangementen voor maakte. In die tijd werd haar muziek in Japan voor een reclame gebruikt. Het was een stuk dat ik nog ergens had liggen en waar haar moeder een tekst voor schreef. Ik zat in een hotel in Osaka, een wolkenkrabber, waar toen een aardbeving plaatsvond! De schrik zat er goed in – het hoogste gedeelte van het hotel zwaaide heen en weer – en ik belde naar huis. Mijn dochter, een vroege tiener, zei dat Björk gebeld had. “Björk? Wie is dat?” “Van de Sugarcubes!” “De Sugarcubes?” Weer thuis, belde ik meteen terug. Björk stuurde me haar materiaal en ik kocht een album van de Sugarcubes waar ik aandachtig naar luisterde.'

Alle muziek is interessant en een uitdaging
'Ze had ook al een soloalbum gemaakt, Debut.' Deodato zingt een nummer van de plaat, Like Someone in Love (met de harpiste Corky Hale uit NYC; red). 'Corky was toen getrouwd met een van de componisten die voor Elvis Presley schreef (Mike Stoller; red.). Het materiaal dat Björk me stuurde was vooral elektronisch. Ik ging naar Londen, waar ze de arrangementen beluisterde. “Brilliant, brilliant", zei ze, en werd superenthousiast. Ik trouwens ook. Zo is het dus begonnen.”

Zijn er wel eens verzoeken geweest van muzikanten die u niet zo goed lagen?
'Een van de moeilijkste projecten die ik heb gedaan was met Charles Aznavour. Ik heb naar zijn muziek geluisterd en ben naar Parijs gegaan om hem te leren kennen. Ik heb mooie arrangementen gemaakt voor het album Va! (2011), maar niet alle tracks zijn door mij gearrangeerd door een wisseling in het repertoire. Veel dingen zijn moeilijk gegaan... omdat hij een chansonnier is. Ik heb meestal te maken met jazz of funk, of traditioneel, maar dan geeft de zanger me tenminste de ruimte. In het geval van Aznavour kreeg ik weinig ruimte. De muziek is slechts achtergrond. We hebben de arrangementen ook nooit samen besproken. Ik zag hem alleen in de studio. Hij is verder heel sympathiek hoor, ik heb veel respect voor zijn werk.'

Zijn er genres of stijlen waar u niets mee kunt?
'Nee, ik vind eigenlijk alles wel interessant en een uitdaging. Het helpt wel als een componist of zanger het leuk vindt om met mij te werken. Wanneer hij of zij niet tevreden is, dan wordt het moeilijk. Maar Aznavour was met een hoop dingen niet tevreden. Dat daar ook een beetje politiek bij zat was helemaal niet zo leuk.'

Van Aznavour tot Kool & the Gang
'Ik bedoel daarmee politiek van de platenmaatschappij. De een wil dit, de ander wil dat, en ik zit daar tussenin en wacht op een besluit. Ja, dat gebeurde met Aznavour, hij is een machtig persoon. Dat moet ik respecteren, ik ben slechts de arrangeur. Mijn piano werd tijdelijk opgenomen, want hij wilde mij niet op het album. Voor de rest ging het prima, we bleven gewoon vrienden. De ruzie was tussen hem en zijn producent. Erg vervelend, maar wat kan ik doen? Ik heb al heel wat producties op mijn naam staan. Ik heb Kool & the Gang geproduceerd, en dat was erg succesvol. De beste was Celebration.'

Hoe verliep dat contact met Kool & the Gang?
'Dat is een verhaal van wel vijf uur.' Lacht luid.

Oké, vertelt u me dan maar iets over uw accordeon waar u als autodidact op twaalfjarige leeftijd mee begon.
'De accordeon was in de jaren vijftig in de mode. Iedereen wilde wel accordeon spelen, want niet iedereen had geld om een piano te kopen. Ik had een accordeon van tachtig bassen, gefabriceerd in Brazilië.'

Cursushuiswerk van Berklee, Boston
'Ik maakte adaptaties van klassieke muziek, maar ik begon ook al jazz te spelen. Ik luisterde veelvuldig naar de lp’s van de accordeonist Art van Damme (1920-2010; red.) die jazz speelde. Hij komt uit Amerika, oorspronkelijk uit Noorwegen. Ik vond zijn ensemble, een kwintet volgens mij, erg goed. Ik deed ook een correspondentiecursus van Berklee in Boston en ik was al bezig met arrangeren. Het waren 24 lessen die ik in de stad ophaalde – en dat was een heel eind bij mij vandaan. Ik schreef mijn huiswerk en verstuurde dit weer naar de VS. Ik was 19 jaar en mijn Engels was nog niet zo goed.'

U heeft in Amerika gespeeld met tal van Amerikaanse en Braziliaanse artiesten, maar nooit met Sergio Mendes?
'Nee, ik heb nooit met hem gespeeld. Ik ken hem wel erg goed, we zijn al jaren goeie vrienden. Maar hij zit in Californië en dat is toch anders. Het lijkt wel een ander land. De filmindustrie is gigantisch, zoiets bestaat niet in New York.'

Zou u weer in Brazilië willen wonen?
'Dat is niet onmogelijk maar Brazilië is anders, heel anders. En de vraag is waar? In Rio (waar Deodato vandaan komt; red.) is het te warm – hier in New York is het ’s winters te koud –, dus ideaal is ergens onder de evenaar, in Rio Grande do Sul. Maar ik heb er niet veel aan gedacht.'

Groot verschil New York - Californië
Sinds ik in de VS ben (sinds de jaren zeventig; red.), woon ik in NYC. Ik heb veel gewerkt in Californië en ik zou er eigenlijk naartoe verhuizen om filmmuziek te maken. Ik vind het leuk om soundtracks te maken. Het is zo anders, heel begrensd, want je moet je aan de scènes houden en er is een thema.'

Houdt u nieuwe talenten in Brazilië in de gaten?
'Ik sta in contact met Mario Caldato in Californië, hij is onder meer producent van de Beasty Boys. Heel intelligent en getalenteerd, ik heb veel bewondering voor hem. In zijn studio heb ik met Bebel Gilberto en Seu Jorge gesproken. Het is onmogelijk om met zo veel artiesten in contact te blijven. Brazilië is zo productief, er zijn zo veel mensen die ik te gek vind.'
En hier komt Deodato terug op zijn jeugdvriend Marcos Valle: 'Marcos is vooral gericht op de bossanova. Ik heb daar ook aan meegedaan. Ik heb veel gewerkt met Roberto Batalha Menescal. Hij was degene die Bossa bij elkaar hield, meer dan anderen. En ik heb ook gewerkt met Tom Jobim, maar daarvóór heb ik met Luiz Bonfá gespeeld. Luizinho en ik waren grote vrienden. Er is een groep uit Australië, Gotye, die in een intro de muziek van Bonfá gebruikt, Seville uit 1967. Hoe heet die ook alweer... Somebody That I Used To Know.'

Een andere keer verder kletsen
Na ongeveer anderhalf uur... 'Nu moet ik echt gaan anders krijg ik problemen, Maar we kunnen ook een andere keer verder kletsen...'
Als we elkaar dan eindelijk over en weer elkaar hebben bedankt, vertelt hij nog even wie hem intussen probeerden te skypen. 'Ik heb een arrangement gemaakt voor Laura Rizzotto, haar vader probeert me nu te bellen. Laura is Braziliaans, maar woont in Californië. Ze is een geweldige zangeres, je zult haar wel goed vinden. Hoe heet dat nummer nou? Ik heb zo veel nummers in m’n hoofd... Who You Are! De drummer, de Peruaanse zangeres Angela Maria, Katja Verneck, Nelson, Kamal, ze probeerden me allemaal te skypen, e-mail vind ik toch fijner...'

Concert
zo 13 april: North Sea Jazz Club, Amsterdam