In het Oostenrijkse Krems an der Donau begon gisteren (24 juli 2013) de 17de editie van Glatt und Verkehrt aan zijn vijfdaagse eindsprint. Het festival doet qua bandbreedte nog het meest denken aan de Nijmeegse Music Meeting. Anders dan gemeenplaatsen als 'ontmoeting' of 'dialoog' is gekozen voor een term uit de wereld van het breien, namelijk 'recht en averecht'. Ton Maas is voor MixedWorldMusic in Krems en doet dagelijks verslag. (English summary below)

door Ton Maas

Het is een wonderlijke geschiedenis. Uit een eenmalig evenement, opgedragen aan het werk van de Amerikaanse minimalpionier La Monte Young, kwam een jaarlijks festival voort dat inmiddels ruim een maand in beslag neemt en bestaat uit kleinschalige concerten op het erf van lokale wijnboeren, een muzikale boottocht per stoomschip over de Donau, een filmprogramma, workshops en tot besluit een serie van vijf thema-avonden met elk drie concerten van vijf kwartier. Ze vinden plaats in de voor de gelegenheid overkapte binnenplaats van het enorme 'Weingut' Winzer Krems, die plaats biedt aan minstens duizend bezoekers.

Pianoforte en Roma cimbaal
Een glanzend zwarte concertvleugel – uiteraard een Bösendorfer, want we zijn hier in Oostenrijk – symboliseert het thema van de eerste avond: de relatie tussen volkse tradities en klassieke muziek. In gezelschap van de Gypsy Devils laat pianist Paul Gulda horen hoe componisten als Haydn en Liszt geïnspireerd raakten door Romamuziek. In eerste instantie blijven de werelden nog gescheiden door afwisseling en begeleidende praatjes, maar als cimbalist Ernest Sarközi halverwege het concert de pianopartij van Gulda overneemt met de hamers, raakt de zaak in een stroomversnelling die uiteindelijk culmineert in een spectaculaire solo op het cimbaal, waarbij de lijvige Sarközi en het duizendkoppige publiek elkaar wederzijds opjagen in extase. Maar het concert kent nog meer hoogtepunten, zoals een vlammende solo van klarinettist Zoltán Grunza op de tarogato, een soort klarinet (voortgekomen uit een hobo) met een onverwacht diepe en warme toon.

Afro-Cubaanse klavierswing
Aan Chucho Valdés de eer om de eerste avond af te sluiten. De Cubaanse pianist is uitgenodigd vanwege Fantasia Cubana, zijn plaat met variaties op klassieke thema’s uit 2002. Met de Afrocuban Messengers zet hij een swingende show neer die echter nauwelijks raakvlakken met de klassieke muziek vertoont. Bovendien duurt het even voordat de muzikanten elkaar vinden. Tijdens het eerste nummer moet herhaaldelijk vermanend worden gebaard in de trant van 'nu even dimmen' of 'zit niet te suffen'. Bij het publiek valt de aanstekelijke groove echter prima in de smaak. Zelfs de meest breedvoerige solo’s worden met dankbare ovaties in ontvangst genomen.

Avontuurlijke Noorse pianofolk
Nee, dan de groep rond pianist Christian Wallumrød uit Noorwegen, slim gepositioneerd tussen Balkan en Cuba in. Nooit eerder had het sextet met zaalversterking opgetreden en al helemaal niet in de (semi) openlucht. Maar vanaf de eerste, spaarzame akkoorden uit de vleugel, gedragen door fluisterzacht gemurmel uit cello, hardingfele (traditionele Noorse viool met resonantiesnaren) en trompet, gaat er een huivering door de ruimte. Zelfs de merel die zich regelmatig mengt in het muzikale aanbod, houdt even zijn snavel. Wat een concentratie! Zelfs tijdens de meest schurende dissonanten en de luidste passages, als ook slagwerker Per Godvar Johansen van zich laat horen, wordt de betovering niet verbroken.
Ook hier geen letterlijke citaten uit het klassieke domein, maar wel subtiele verwijzingen naar het impressionisme van Grieg en Debussy. Wallumrøds composities zijn doordrenkt van liefde voor oude, weemoedige Noorse volksliederen en statige kerkhymnen, maar sentimenteel wordt het nooit. Daarvoor hebben deze Noren te veel avontuur in het bloed.

Lees hier het verslag van Dag 1. 

Summary
Impressions of the first of five nights concluding the 17th edition of Glatt und Verkehrt (Nit one, purl one), the annual festival in the Austrian town of Krems. This night’s theme: 'Piano Forte – Where Tradition Meets Classical'. Together with the Gypsy Devils, pianist Paul Gulda explored how Haydn and Liszt were inspired by Roma music. Chucho Valdés was invited because of his variations on classical themes, but presented his Afrocuban Messengers and their lengthy grooves instead. The Christian Wallumrød Ensemble from Norway saved the day with their mesmerizing and haunting blend of melancholy folk songs, stately church hymns and jazz inspired arrangements and improvisations.