Thione Seck: een stem voor alle soorten muziek De Senegalese nachtegaal voor twee concerten in Nederland 31 mei, 2011

Youssou N’Dour mag dan de koning van de mbalax zijn, qua stemgeluid en herkenbaarheid komt medeveteraan Thione Seck dicht in de buurt. Seck speelt half juni op Music Meeting in Nijmegen en in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam.


door Bram Posthumus

In het verleden trad hij op in een afgelegen club in de buurt van de markt van Soumbedioune, een stadswijk even buiten het centrum van de Senegalese hoofdstad Dakar. De energie was er niet minder om: een kluwen dansers op de vloer voor het toneel, voortgestuwd door zijn band, Raam Daan, terwijl zijn eigen stem daar hoog bovenuit vliegt. En als het binnen afgelopen is gaat buiten de zon op...

Thione Seck en Raam Daan (ofwel: ‘als je rustig op je doel afgaat dan kom je er vanzelf’) maken mbalax pur et dur. Mbalax, Senegals audiohandtekening, is honderd procent dansenergie. Keyboards zijn er niet om brede geluidsbanen mee te creëren, integendeel. In de handen van een bandlid van Raam Daan (of Youssou N’dours Super Étoile, of Omar Pene’s Super Diamono) wordt het een percussie-instrument. Korte puntige tikken. Voeg daarbij de sabar, met die harde droge klappen voor de zware accenten, en je hebt de vereiste hoeveelheid aangename onrust te pakken. Dan heb je nog een metronomisch wegtikkende drummer nodig, een slaggitarist, een spektakelgitarist en een soepele bassist. Resultaat: een onweerstaanbaar dansfeest – tot de volgende ochtend, zoals gezegd. Om de artiest eventueel te spreken te krijgen moet met het eerste telefoontje gewacht worden tot laat in de middag. Dan is hij wakker.

Minimaal dertig jaar
De meeste mbalaxbands lijken op elkaar, qua instrumentatie en repertoire. Het verschil zit ’m in de zanger. Maar... de verschillen zijn klein en de concurrentie groot: Thione Seck heeft zeker twee grote rivalen, net genoemd: Youssou N’Dour en Omar Pene. Net als Seck zijn ze al minimaal dertig jaar bezig. En dan is er nog een ongeduldige jongere generatie die z’n mbalax nog harder wil, nog sneller, nog steviger. Gelukkig heeft Seck een instrument in huis waarmee hij de concurrentie het nakijken geeft: zijn stem.

Hij zingt met hetzelfde geknepen nasale timbre als de meeste Senegalezen. Maar hij heeft een enorm bereik, waarbij dit opvalt: ook in de hoge regionen blijft hij warm klinken. Seck heeft een soepele vibrato waar hij goed getimede dramatische wendingen mee kan maken. Een bijna opera-achtige tenor boven een donderende hoeveelheid Afrikaanse percussie – zo klinkt het. Uit duizenden herkenbaar voor wie hem één keer gehoord heeft. En ook: een instrument waarmee hij ieder type muziek naar zijn hand kan zetten. Of dat nu mbalax is of salsa, of, zoals we straks op Music Meeting zullen horen, Arabische toonladders.

Salsa-mbalax
Thione Seck begon in de jaren zeventig en zong in de Star Band en in Orchestre Baobab. Iedereen die in de decennia daarna wat voorstelde in de muziek heeft in één of allebei gespeeld of gezongen. Met Baobab nam hij onder meer Bamba op, wat een soort handelsmerk is geworden. Mooie melodie, waar zijn stem perfect geschikt voor is. Het staat op de lp met dezelfde naam, begin jaren tachtig.

In het repertoire van Star en Baobab zat, zeker live, uiteraard een portie salsa, en het werd steeds meer de kunst om die langzaam en bijna ongemerkt over te laten gaan in mbalax. In een oud vervallen café ergens in het centrum van Dakar zit nog zo’n bandje dat de hele avond niets anders doet: beginnen met salsa – eindigen met mbalax. Probeer het paar. Pik je Cubaanse klassieker en leg op de downbeat van het origineel de laatste harde klap van de karakteristieke snelle mbalaxdrieslag: tra-ka-dak! Langzaam maar zeker wordt dat de eerste klap van het nieuwe ritme. Mbalax is een bloedsnelle vierkwartsmaat met het accent op één en drie. Even wennen, maar wie eenmaal in de groove zit komt er nooit meer uit...

Voor Thione Seck waren salsa en mbalax dus niet meer dan twee kanten van dezelfde medaille. Hij bleef beide ook moeiteloos combineren. Met Raam Daan nam hij in 1996 een mbalax-klassieker op: Daaly. Hij zong mee op cd’s van het afrosalsagezelschap Africando. En ondertussen bouwde hij rustig door aan zijn eigen imperium. Kroon op het werk: zijn eigen club, Pencc-mi, open sinds 2009, en een mirakel van luxe en hightech. Het is de grootste club van Dakar, gehuisvest in een voormalige bioscoop. Weekeindprogramma: onversneden mbalax. Het publiek danst op niets anders.

Orientation
Maar soms wil de artiest wel eens wat anders. Omar Pene is zich gaan toeleggen op mooie akoestische stukken. En een paar jaar geleden liet zelfs koning N’Dour de mbalax even voor wat ’t was. Hij ging rondkijken in de Arabische wereld voor nieuwe muzikale inspiratie en kwam in 2004 met Egypt. Niet lang daarna bleek Thione Seck het net nog verder uit gegooid te hebben. Hij putte uit een klankenpalet van Delhi tot Dakar.

Het resultaat heet Orientissime, ook wel bekend als Orientation, en mag er zes jaar later nog altijd zijn. Romige, volle orkestarrangementen, sitar en qanun, duetten met Arabische en Indiase zangeressen, ritmes van de oevers van Nijl, Ganges en Senegal, en natuurlijk een nieuwe versie van Bamba. Alles kon, en het werkte allemaal omdat er één ding was dat het allemaal samenbond: die stem. Te horen straks in juni, in het Muziekgebouw aan ’t IJ in en op Music Meeting.

Bekijk een live-opname van de song Siiw van het album Orientation, plus clips en ander livemateriaal van Thione Seck in de playlist op het YouTube-kanaal van MixedWorldMusic.com.

Concerten
12 juni: Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam
13 juni: Music Meeting, Nijmegen

 


meer features
Atlantic Music Expo 2022
26 december, 2022
Achtergronden bij El Ultimo Trago
23 december, 2009
Poëzie in de strijd tegen de wereldmuziekpolitie
24 december, 2009
Oumou Sangar�s Seya album van het jaar
26 december, 2009
Havana Cultura: een omvangrijk muzikaal project
20 juli, 2010
Zangeres op tournee in Nederland met nieuwe cd op zak
6 april, 2011
Ivoriaanse bassiste/zangeres presenteert nieuw project
27 februari, 2010
Gitarist Dom Flemons over Genuine Negro Jig
27 september, 2012
Portugees kwartet komt naar Nederland
26 maart, 2012
Malinese zanger voor drie concerten naar Nederland
14 september, 2010