De komst van Nahawa Doumbia naar festival Le Guess Who? in Utrecht, 20 november 2015 mag gerust een grote verrassing genoemd worden. Doumbia is al decennia lang een van de populairste vrouwelijke griots (troubadours) uit de regio Wassoulou in het zuiden van Mali.

door Bas Springer

De met een krachtige stem gezegende Nahawa Doumbia nam in de jaren tachtig en negentig in Parijs een aantal cd’s op waarop een mix klinkt van de traditionele wassouloumuziek en elektronica. Hoewel ze op grond van haar vocale capaciteiten al lang wereldberoemd had moeten zijn, werd ze in populariteit overschaduwd door Oumou Sangaré, die uit dezelfde streek afkomstig is. Een paar jaar geleden bracht het hippe Awesome Tapes From Africa een oude cassette van Nahawa Doumbia op vinyl uit en sindsdien staat Doumbia weer in de belangstelling. Ze werd geboren in Bougoni, de streek die beroemde zangeressen voorbracht als Coumbia Sidibé, Sali Sidibé (geen familie) en natuurlijk Oumou Sangaré. Doumbia’s moeder overleed kort na de geboorte van haar dochter Nahawa, die opgroeide bij haar grootmoeder in Manankor. Vlak voor ze stierf voorspelde haar moeder dat haar dochter zangeres zou worden.

Wassoulou
De regio Wassoulou is wijd en zijn bekend als de geboortegrond van de wassouloumuziek, een stijl die traditionele Malinese muziek mengt met moderne invloeden, meestal gezongen door krachtige vrouwelijke zangeressen met begeleiding van de pentatonische kamale ngoni (zessnarige jagersluit). Wassouloumuziek is een van de twee vormen van Westafrikaanse muziek die volgens etnomusicologen de oorsprong vormen van de Amerikaanse blues.

Biennale
Nahawa Doumbia werd ontdekt door ambtenaren van het Ministerie van Cultuur, die haar aanspoorden om mee te doen aan de prestigieuze Biennale Artistique et Culturelle de la Jeunesse, kortweg Biennale, een door de Malinese regering gesponsorde, tweejaarlijkse  talentenjacht waarin regionale ensembles, dansorkesten en artiesten strijden om de hoogste eer. Tijdens de Biennale van 1980 vertolkte ze het nummer Nyama Toutou (De Adelaar), dat haar de onderscheiding 'beste zangeres' opleverde.

Parijs
In het begin van de jaren tachtig nam ze drie cassettes op met uitsluitend traditionele muziek uit de regio Wassoulou. De Senegalese producer Ibrahima Sylla was erg onder de indruk van haar imposante stem en nodige haar uit voor opnamesessies met de Malinese muzikant/arrangeur Boncana Maïga. Het resulteerde in het album Didadi (1988), waaraan ze haar internationale doorbraak dankt. Om de wassoulousound bij een groot westers publiek bekend te maken, werd gekozen voor een mix van traditionele wassouloumuziek met elektronica. 

Haar volgende album Nyama Toutou (1990) bevatte eveneens een kruisbestuiving van Malinese en westerse muziek. Op beide albums speelden muzikanten uit de band van Salif Keita mee, evenals keyboard speler Jean-Philippe Rykiel.



Frédéric Galliano
Nahawa's album Mangoni (1993) klonk traditioneler en meer in de stijl van Oumou Sangaré en Sali Sidibé.



Nadien verschenen nog vijf albums, die niet allemaal in ons land uitgebracht werden. Haar sterkste plaat is en blijft Yaala (2000), waarop Doumbia’s majestueuze stem wordt ondersteund door een keur aan traditionele instrumenten. Haar stem was zelfs op hippe westerse dansvloeren te horen, toen de Franse muzikant en producer Frédéric Galliano een song van Doumbia remixte voor zijn album Frikyawa Collection 1. Galliano en Doumbia gingen ook samen op tournee en traden op tijdens het Africolor festival in 1999 in Parijs.

Afrikaanse vrouwen
Net als Oumou Sangaré zingt Nahawa Doumbia over de liefde en over de vaak moeilijke positie van Afrikaanse vrouwen. Haar teksten zijn scherpe aanklachten tegen polygamie en vrouwenbesnijdenis. Ze trad twee keer eerder op in ons land: in maart 1991 en in oktober 1997, beide keren in De Melkweg in Amsterdam. Over dat laatste concert schreef Stan Rijven in Trouw: 'Het is zeldzaam zo'n krachtige stem als die van de Malinese zangeres Nahawa Doumbia te kunnen horen. Het naturel en de nuance waarmee ze haar talent etaleerde, variërend van ritselend gebladerte tot zwiepende orkaankracht, deden alle Maria Carey's en Mathilde Santings van deze wereld verbleken.'

Awesome Tapes 
Het was een tijdlang stil rondom Nahawa Doumbia. Des te verheugender was het nieuws dat het label Awesome Tapes From Africa in 2013 haar derde cassette op vinyl uitbracht onder de titel La Grande Cantatrice Malienne Volume 3: Korodia.

De komst van Nahawa Doumbia naar Theater de Kikker in Utrecht, in het kader van Le Guess Who?, mag gerust een grote verrassing genoemd worden. Laten we hopen dat ze nog altijd de Malinese sterren van de hemel zingt.

Concert
vrijdag 20 november 2015, Theater De Kikker, Utrecht

Video van het concert op Festival Douala, maart 2015

Excerpt van een documentaire over Nahawa Doumbia