Het optreden van Boi Akih in de bovenzaal van Paradiso - onderdeel van het Holland Festival 2017 - begon gisteravond met een fluitconcert. Vanaf het podium, wel te verstaan. Met een zestal traditionele houten fluiten werd een fluisterzacht bedje gespreid voor de eerste bijdrage van dichter en performer Rudi Fofid. Even leek allemaal heel onschuldig, maar met een enkele zwiep van zijn gitaar ontketende Niels Brouwer een orkaan van geluid die de zaal deed meetrillen van opwinding.
Uit die kolkende brij van geluiden doemde er een op die steeds duidelijker de boventoon voerde: het woordloze gekir, gezoem en gekrijs van Monica Akihary, de zangeres die geheel in eigen beheer haar stem ontwikkelde, met als resultaat een volstrekt unieke en uit duizenden herkenbare sound en stijl. Abstracte klanken klonterden geleidelijk samen tot woorden in de taal van Haruku, het eiland van haar voorouders in de Molukken.
Of je er nu iets van verstaat of niet; aan haar lippen hang je sowieso. Dat is een van de magische krachten waarover Akihary beschikt. Alles in dienst van de muziek. Als de toonvorming vraagt om een gekke bek, trek ze die zonder aarzelen. Het vormt een opvallend contrast met de ingetogenheid van haar muzikale en levenspartner Niels Brouwer, die zich het liefst verschuilt achter een gordijntje van laaghangend haar. Bij hem schuilt de expressie vooral in zijn vingers op de snaren, al neemt hij tijdens een enkele vlammende solo wel degelijk een stoere rockpose aan.
En dan, plotseling, is daar die groove. Je hoort hem pas als je hem doorhebt, zou je vrij naar JC kunnen zeggen. In dit geval zijn het de beukende klappen waarmee percussioniste Ryoko Imai het kantelpunt in de maat aanbrengt. Ze tovert er een brede glimlach mee tevoorschijn op het gezicht van rietblazer Tobias Klein, die meteen losjes de heupen laat wiegen terwijl hij zijn solo inzet. Naast hem staat ook Akihary inmiddels voluit te swingen.
Meer dan in haar eerdere samenwerking met Boi Akih vervult Imai hier de rol van drummer. Minder actief in de versiering maar o zo strak. Voor het aanvullende klop, veeg en roffelwerk is uit Indonesië I Made Subandi ingevlogen, die bovendien de verzameling fluiten in beheer heeft. Landgenoot Indra Menus staat enigszins verscholen achter Klein aan de knoppen van zijn ruisbak te frunniken, ongetwijfeld dienstbaar aan het geheel, hoewel de precieze aard van zijn bijdrage nauwelijks te onderscheiden valt.
Abstracte lichtprojecties wekken af en toe de suggestie dat de band staat te spelen in geluidloos neerkletterende moessonregen. Op andere momenten doen ze juist denken aan de televisiesneeuw van eertijds. Grappig, maar veel voegen ze niet toe aan het geheel. Als Fofid voor de laatste keer het podium betreedt om met veel misbaar een van zijn verzen te declameren, zijn er in amper drie kwartier optreden heel wat verschillende sferen gepasseerd - van zwoel en omfloerst via funky tot bijtend scherp. Controlling the swing, zo luidt de titel van het programma. Daarmee komen we uit bij de eeuwige vraag of het de muzikanten zijn die de swing controleren of de swing die de muzikanten stuurt. Lastig te beantwoorden, maar als zoals hier alles precies in elkaar valt, is dat ook nergens voor nodig. Dan mag je gewoon in je handen knijpen.
